มีหลายคนสงสัยว่า ทำไมบนกล่องยาสีฟัน และหลอดยาสีฟัน ไม่ว่าจะเป็นยาสีฟันสำหรับเด็ก หรือผู้ใหญ่ จึงมีคำเตือนว่า “เด็กอายุต่ำกว่า 7 ปี ไม่ควรกินหรือกลืน”
ข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ รองศาสตราจารย์ทันตแพทย์หญิง วัชราภรณ์ ทัศจันทร์ คณบดีคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายว่า ยาสีฟันที่จำหน่ายอยู่ในท้องตลาด มีอยู่ด้วยกัน 3 ชนิด คือ ชนิดครีมขาว ชนิดเจล และชนิดผง ที่นิยมใช้กัน คือ ชนิดครีมขาว
วัตถุประสงค์ของการใช้ยาสีฟัน เพื่อป้องกันฟันผุ กำจัดคราบจุลินทรีย์ ทำให้แปรงฟันสนุกและรู้สึกปากสะอาดมากยิ่งขึ้น
นับตั้งแต่มียาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ปัญหาฟันผุก็ลดลงตามลำดับ โดยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ มี 2 ระดับความเข้มข้น คือ มีฟลูออไรด์ต่ำกว่า 500 ส่วนในล้านส่วน (พีพีเอ็ม) เหมาะสำหรับเด็ก เพราะเกรงว่าเด็กจะได้รับฟลูออไรด์มากจนเกินไป หรือถ้าเด็กกลืนกินจะได้กลืนกินในปริมาณน้อย และฟลูออไรด์สูงประมาณ 900-1,000 ส่วนในล้านส่วน สำหรับผู้ใหญ่
ในเด็กอายุเกิน 6 ขวบไปแล้ว จะให้ใช้ยาสีฟันสำหรับผู้ใหญ่ เนื่องจากควบคุมการกลืนได้ อีกทั้งยาสีฟันจะมีปริมาณฟลูออไรด์มากกว่า และให้ผลต่อการป้องกันฟันผุได้มากกว่า
ที่หลายคนสงสัยคำเตือนว่า “เด็กอายุต่ำกว่า 7 ปี ไม่ควรกินหรือกลืน” นั้น อย่างที่บอกในยาสีฟันมีส่วนผสมของฟลูออไรด์ การกลืนกินบ่อย ๆ อาจทำให้เด็กได้รับฟลูออไรด์มากจนเกินไป จนทำให้ฟันตกกระได้ ในขณะที่ฟันแท้กำลังสร้างตัว นอกจากนี้ในยาสีฟันยังมีส่วนประกอบอื่น ๆ เช่น สารกันบูด สารขัดฟัน สารช่วยให้เกิดฟอง สารยึดเกาะ สารปรุงรสและกลิ่น สารคงความชื้น สารแต่งสี อาจทำให้เกิดอันตราย หรือแพ้ยาสีฟันได้ ดังนั้นจึงไม่ควรกลืนกินเข้าไป หลังแปรงฟันควรจะบ้วนออกให้หมด
แม้ว่ายาสีฟันส่วนใหญ่จะผ่านการสอบแล้วว่ามีความปลอดภัย แต่สิ่งที่ยังเป็นกังวล คือ ยาสีฟันมีกลิ่นหอม รสหวานอร่อย เด็กบางคนอาจกลืนกินเข้าไป เพราะฉะนั้นในเด็กอายุไม่ถึง 2 ขวบ ในการแปรงฟันจะใช้ยาสีฟันเพียงนิดเดียว แค่แตะแปรงสีฟัน หรือเด็กโตกว่านั้น 3 ขวบ อาจใช้ยาสีฟันแค่เม็ดถั่วเขียว
โดยหลักเด็กอายุต่ำกว่า 7 ขวบ พ่อแม่ต้องเป็นคนบีบยาสีฟันให้ และต้องเป็นคนแปรงฟันให้ ส่วนเด็กอายุ 7-11 ขวบ พ่อแม่ควรดูแลอย่างใกล้ชิด ว่าแปรงฟันสะอาด ทั่วถึงหรือไม่
ถ้าเด็กใช้ยาสีฟันสำหรับผู้ใหญ่จะเกิดผลเสียอย่างไร? รองศาสตราจารย์ทันตแพทย์หญิงวัชราภรณ์ กล่าวว่า โดยหลักไม่ควรใช้ เว้นแต่อายุ 6 ขวบขึ้นไป เพราะจะเกิดผลเสียอย่างที่บอก คือ การกลืนกินยาสีฟัน ทำให้ได้รับปริมาณ ฟลูออไรด์มากจนเกินไป เพราะในชีวิตประจำวันเด็กอาจได้รับฟลูออไรด์จากทางอื่นด้วย เช่น การรับประทานอาหาร ยาเม็ดฟลูออไรด์
จะแก้ปัญหาเด็กที่กลืนกินยาสีฟันอย่างไร? รองศาสตราจารย์ทันตแพทย์หญิงวัชราภรณ์ กล่าวว่า อาจจะใช้ยาสีฟันสำหรับเด็กที่ไม่มีฟลูออไรด์เป็นส่วนผสม หรือไม่ใช้ยาสีฟันเลยก็ได้ เพราะการแปรงฟันธรรมดาด้วยน้ำเปล่าอย่างถูกวิธีหลังอาหารอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ก็สามารถทำความสะอาดซอกฟันและเหงือกให้สะอาด ป้อง กันฟันผุได้ ส่วนการใช้ยาสีฟันก็เพื่อช่วยให้การแปรงฟันสะดวก รสชาติดีขึ้นเท่านั้น จะเห็นได้ว่า ผู้ใหญ่บางคนยังแปรงฟันโดยใช้เกลืออยู่เลย
อันตรายจากยาสีฟันมีหรือไม่? รองศาสตราจารย์ทันตแพทย์หญิงวัชราภรณ์ กล่าวว่า ในบางคนอาจเกิดการแพ้ได้ เช่น ทำให้ปากแห้ง เป็นแผล ก็ต้องเปลี่ยนยาสีฟันไปใช้ยี่ห้ออื่น ส่วนใหญ่จะดีขึ้น.
นวพรรษ บุญชาญ-สัมภาษณ์
