การอาบน้ำลูกน้อย

โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์พรทิพย์ อาปณกะพันธ์
ภาควิชาการพยาบาลกุมารเวชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหิดล

การทำความสะอาดร่างกายลูกน้อยวัยแรกเกิด

การดูแลทำความสะอาดร่างกายถือเป็นกิจวัตรประจำวันของมนุษย์ สำหรับลูกตัวเล็กๆ โดย เฉพาะอย่างยิ่งในช่วงวัยแรกเกิด คือในช่วงเดือนแรกหลังเกิด คุณพ่อคุณแม่จะเป็นผู้มีบทบาท สำคัญในการดูแลทำความสะอาดร่างกายให้ลูก การทำความสะอาดร่างกายอย่างถูกต้องนอกจาก จะทำให้ลูกสุขสบายแล้ว ยังอาจป้องกันโรคบางโรค เช่น โรคติดเชื้อและโรคหวัด เป็นต้น

การทำความสะอาดร่างกายให้ลูกในช่วงแรกเกิดมี 2 วิธี คือ การเช็ดตัวและการอาบน้ำ ในกรณี ที่สายสะดือของลูกยังไม่หลุด ควรทำความสะอาดด้วยการเช็ดตัวให้วันละ 2 ครั้ง เช้า และเย็น ทั้งนี้ เพราะหากอาบน้ำ จะทำให้สะดือแฉะ เป็นหนทางนำเชื้อโรคเข้าสู่ลูกได้ เมื่อลูกอายุ ประมาณ 7 - 10 วัน สายสะดือจะแห้งและหลุดไปเอง ซึ่งเมื่อสายสะดือหลุดและสะดือแห้งดีแล้ว การทำความสะอาดร่างกายควรเปลี่ยนมาเป็นการอาบน้ำจะดีกว่า เพราะจะทำให้ทำความสะอาด ได้ทั่วถึงมากขึ้น อย่างไรก็ตาม หากคุณพ่อคุณแม่ชอบวิธีการอาบน้ำมากกว่า ก็สามารถอาบน้ำให้ ลูกได้ตั้งแต่แรกเกิด แต่ต้องให้ความสำคัญกับการทำความสะอาดสะดือหลังอาบน้ำเป็นอย่างดี

สำหรับการสระผม ไม่ว่าจะทำความสะอาดร่างกายด้วยวิธีการเช็ดตัวหรืออาบน้ำ ควรสระผม ด้วยทุกวัน วันละครั้ง แต่ถ้าอากาศหนาวเย็น หรือลูกมีอาการเป็นหวัดก็ควรเว้นระยะการสระผม อาจสระเพียงวันเว้นวันก็พอ

สิ่งที่ควรคำนึงถึง เมื่อทำความสะอาดร่างกายให้ลูก
1 เตรียมอุปกรณ์ของใช้ให้พร้อม
2 เลือกสถานที่อาบน้ำให้เหมาะสม
3 ทำความสะอาดร่างกายลูกให้ถูกวิธี

การเตรียมอุปกรณ์ ของใช้ให้พร้อม
อุปกรณ์ต่างๆ สำหรับการอาบน้ำลูก เป็นสิ่งจำเป็นต้องเตรียมไว้ และแยกไว้ใช้กับลูกโดย เฉพาะ เช่น อ่างอาบน้ำ ควรเอาไว้ใช้เฉพาะอาบน้ำลูกเท่านั้น ของใช้สำหรับอาบน้ำไม่ว่าจะเป็น สบู่ แชมพู แป้ง ควรเลือกชนิดที่ผลิตสำหรับเด็ก เพราะผิวของลูกอ่อนบาง เกิดการระคายเคือง ได้ง่าย ของใช้อื่นๆ ได้แก่ เครื่องใช้ประเภทผ้า ได้แก่ ผ้าเช็ดตัวผืนใหญ่ ใช้ห่อตัวและเช็ดตัว ให้แห้งเมื่อลูกอาบน้ำเสร็จ ผ้าขนหนูผืนเล็กๆ สำหรับชุบน้ำเช็ดตัวลูก เสื้อผ้า ผ้าอ้อม เครื่องใช้ เหล่านี้ต้องคำนึงถึงความสะอาดเป็นสำคัญ

การเลือกสถานที่อาบน้ำให้เหมาะสม

สถานที่อาบน้ำ ควรจัดไว้มุมใดมุมหนึ่งของห้อง อาจอยู่ใกล้ห้องน้ำหรือเป็นบริเวณที่มีก๊อกน้ำ ที่ คุณพ่อคุณแม่จะเปลี่ยนน้ำสำหรับทำความสะอาดลูกได้ โดยไม่ต้องทิ้งลูกไปไกลนัก บริเวณ สำหรับอาบน้ำควรมีพื้นที่พอสมควรที่จะวางของใช้ได้โดยไม่เกะกะ มีที่นอนหรือเบาะเล็กๆ ที่กั้น น้ำได้ สำหรับรองตัวลูกเวลาเช็ดตัว เป็นที่ที่อากาศโปร่งสบาย แต่ลมพัดไม่โกรกมากนัก เพราะ หากเป็นที่ที่ลมพัดมากอาจทำให้ลูกหนาว และเป็นหวัดได้ง่าย

การทำความสะอาดร่างกายลูกให้ถูกวิธี

การเตรียมน้ำ
น้ำที่ใช้ทำความสะอาดร่างกายลูก ควรเป็นน้ำสะอาด ที่มีอุณหภูมิพอเหมาะไม่เย็นเกินไป และ หากอากาศเย็น ควรผสมน้ำอุ่นอาบให้ลูก

การเตรียมตัวลูก
ถอดเสื้อผ้าลูกออก ห่อตัวลูกด้วยผ้าเช็ดตัวผืนใหญ่ ซึ่งนอกจากจะทำให้ลูกอบอุ่นแล้ว ยังเป็น การป้องกันลูกไม่ให้ดิ้นขณะทำความสะอาดร่างกายอีกด้วย

การทำความสะอาดร่างกายลูก
จะเริ่มทำความสะอาดใบหน้าและศีรษะ โดยการเช็ดหน้าและสระผมก่อน

1 ใช้ผ้าขนหนูผืนเล็ก ชุบน้ำบิดหมาดๆ เช็ดหน้าลูกให้สะอาด

2 อุ้มลูกไว้โดยใช้มือรองบริเวณต้นคอของลูก ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วกลางของคุณแม่พับใบหูลูก ไว้ เพื่อกันน้ำเข้าหู แต่หากไม่ถนัดอาจเอาสำลีอุดหูลูกไว้ก็ได้ แขนของคุณแม่อุ้มแนบลำตัวลูก กระชับไว้อย่างมั่นคง ใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำบิดน้ำลงบนผมลูกให้เปียกทั่วศีรษะ สระผมด้วยแชมพู 1 ครั้ง โดยใช้ปลายนิ้วคุณแม่นวดหนังศีรษะให้ทั่ว ไม่ต้องเกา เพราะการเกาจะทำให้เกิดแผล ได้ ล้างแชมพูออกด้วยน้ำสะอาด เมื่อสระผมเสร็จเช็ดผมให้แห้งทันที เพราะหากปล่อยให้ผม เปียกอยู่นานจะทำให้ลุกเป็นหวัดได้

3 การทำความสะอาดร่างกายลูก ให้ลูกนอนบนเบาะ หรือที่นอนเล็กที่ เตรียมไว้ คลี่ผ้าเช็ดตัวที่ห่อลูกออก

หากเป็นการเช็ดตัว ใช้ผ้าขนหนูผืนเล็กชุบน้ำเช็ดตัวลูกให้ทั่ว ฟอกสบู่ แล้วใช้ผ้าชุบน้ำเช็ด คราบสบู่ออกจนร่างกายสะอาด

ถ้าจะอาบน้ำให้ลูก ใช้วิธีการเดียวกัน แต่เมื่อฟอกสบู่ให้ลูกแล้วอุ้มลูกลงแช่น้ำสะอาดในอ่าง เพื่อล้างฟองสบู่ออกแทนการใช้ผ้าเช็ด ในกรณีคุณแม่มือใหม่ที่อุ้มลูกยังไม่ถนัดนัก ควรใช้ผ้า ชุบน้ำเช็ดคราบสบู่ออกเสียครั้งหนึ่งก่อน จึงอุ้มลูกลงอ่าง จะปลอดภัยกว่า เมื่ออาบน้ำลูกสะอาด แล้ว ใช้ผ้าเช็ดตัวเช็ดตัวให้ลูกทันที และห่อตัวลูกให้แน่น

4 หลังการทำความสะอาดร่างกาย หากสายสะดือยังไม่หลุด ต้องเช็ดทำความสะอาดโดยจับสาย สะดือ ยกให้สูงขึ้น แล้วใช้ไม้พันสำลีสะอาดชุบแอลกอฮอล์ 70% สอดเข้าไปเช็ดใต้สายสะดือให้ สะอาด แล้วจึงเช็ดที่สายสะดือและบริเวณรอบๆ สะดือให้สะอาดอีกครั้ง ถ้าสายสะดือหลุดแล้ว แต่ สะดือยังไม่แห้งสนิท ควรทำความสะอาดต่อไปก่อนจนกว่าจะแห้งสนิท จึงเลิกเช็ดได้

5 ก่อนแต่งตัวให้ลูก ถ้าต้องการใช้แป้งทาตัวควรระวังอย่าเทแป้งให้ฟุ้งกระจาย เพราะลูกอาจสูด ฝุ่นแป้งเข้าไปทำให้เกิดการระคายเคืองได้ ควรโรยแป้งลงบนมือคุณแม่ แล้วถูแป้งบนมือก่อน จึงทาตัวลูก และไม่ควรทาแป้งหนาเกินไป เพราะแป้งจะไปอุดรูขุมขนทำให้เหงื่อระเหยออกไม่ ได้ ซึ่งอาจทำให้เกิดผื่นคันได้

6 แต่งตัวให้ลูกด้วยเสื้อผ้าที่เหมาะสมกับอากาศ

ในระหว่างการทำความสะอาดร่างกาย ไม่ว่าจะด้วยการเช็ดตัวหรืออาบน้ำก็ตาม คุณพ่อคุณแม่ ควรสังเกตความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นกับอวัยวะต่างๆ ของลูก เช่น ตา หู ปาก ผิวหนัง และอื่นๆ ทั้งนี้เพราะ หากพบสิ่งผิดสังเกต ซึ่งอาจเป็นความผิดปกติ จะได้แก้ไขได้อย่างทันท่วงที

การอาบน้ำให้ลูก ไม่เพียงแต่จะทำให้ลูกสบายกายเท่านั้น แต่การอาบน้ำที่คุณพ่อคุณแม่ทำให้ ลูกด้วยความตั้งใจ ความเต็มใจ ความเอาใจใส่ และด้วยท่าทีที่อ่อนโยน จะทำให้ลูกรับรู้ได้ถึง ความรัก ความอบอุ่น ปลอดภัย มีความสุข และก่อให้เกิดสัมพันธภาพ ลูกจะค่อยๆ รู้จักรักตอบ คุณพ่อคุณแม่ รวมทั้งเป็นรากฐานในการเผื่อแผ่ความรักไปสู่บุคคลอื่นๆ ได้ในที่สุด
WATER BOY KODS MOM CHILD AVENT JOHNSON&JOHNSON BABYMILD